9. Patronka miast, diecezji, regionów

Święta Barbara w okresie wczesnochrześcijańskim była patronką Edessy, gdzie od IV wieku istniał klasztor pod wezwaniem św. Barbary. W Rzymie na przełomie VI i VII wieku było oratorium świętej, w którym modlił się jej czciciel - papież Grzegorz Wielki. Współcześnie jest patronką archidiecezji katowickiej, Starachowic, Pomorza, a jej postać znajduje się w herbie Rudy Śląskiej i Strumienia.

W granicach patrymonium średniowiecznego Torunia, niedaleko przedmieść, znajdowała się kaplica poświęcona św. Barbarze. Według legendy w tym miejscu święta ukazała się pustelnikowi. Później utworzono nazwę - Barbarka. Pierwotna kaplica poświęcona świętej została wybudowana prawdopodobnie już w drugiej połowie XIII wieku. Za posługi bp. Wincentego Gosławskiego (1466-1479) wzniesiono na Barbarce nową kaplicę, nad którą patronat objęła Rada Miasta Torunia. Głównym obiektem kultu była figura, która znajdowała się w ołtarzu głównym.

O rozwijającym się tam kulcie św. Barbary świadczy najlepiej fakt, że 15 listopada 1475 roku w Rzymie trzej kardynałowie: Stefan, Ausias i Jan Michał oraz biskup Angelus obdarzyli kaplicę przywilejem indulgencyjnym. Każdy, kto nawiedził to miejsce we wspomnienie św. Barbary, Zielone Świątki oraz uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, mógł otrzymać przywilej 100 dni odpustu. Przywilej ten potwierdził 4 października 1488 roku biskup chełmiński Stefan z Niborka, dodając jeszcze mocą swojej władzy pasterskiej 40 dni odpustu.

Za najpiękniejszy przejaw kultu św. Barbary na Śląsku uznawany jest ołtarz pochodzący z XV wieku, wykonany dla kościoła we Wrocławiu. Ramę zdobi napisana po łacinie inskrypcja - modlitwa do św. Barbary: „O przenajświętsza i najprzewielebniejsza Dziewico, św. Barbaro. Wspomóż mnie, biednego grzesznika, jako Ty obiecałaś wszystkim wzywającym Twego imienia, że staniesz się dla nich łaskawą wspomożycielką w ostatniej godzinie i w każdym niebezpieczeństwie. Powstań, święta Dziewico Barbaro, w mojej obronie i wspomóż mnie przed obliczem najwyższego Sędziego wtedy, kiedy nieprzyjaciele mojej duszy zechcą ją zawstydzić i zgubić. O Dziewico, wspomagaj mnie. Amen”. Podczas zawieruchy wojennej skrzydła ołtarza zaginęły. Ocalona środkowa część została przekazana do Muzeum Narodowego w Warszawie.

W Warszawie znajduje się figura św. Barbary trzymającej w rękach palmę i kielich. Na jej postumencie widnieje napis: „Święta Barbaro, która mieszkasz w niebie, proś za nami Pana w każdej potrzebie. Oddal precz od nas powietrze morowe i racz uprosić dla nas lata zdrowe. A za wyświadczone ku nam opieki, chwalić ciebie będziem po wszystkie wieki”.

Kult św. Barbary jest ciągle żywy. W 2009 roku została ona ogłoszona patronką Starachowic. W historii tego miasta obecna była już w XVI wieku, za swoją patronkę obrali ją górnicy rud żelaza. W XVIII wieku przy kościele benedyktynów powstało bractwo św. Barbary, prowadzące działalność charytatywną. W mieście są także kaplice pod jej wezwaniem, a w najstarszym kościele pod wezwaniem Świętej Trójcy - obraz przedstawiający św. Barbarę z wieżą, mieczem i kielichem.

za: E. Michniowska-Addario, Święta Barbara, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2017.